انحراف بینی مشکلی شایع است که مادرزادی یا بر اثر ضربه‌خوردن و آسیب بینی اتفاق می‌افتد و بیش از ۸۰درصد مردم دنیا دچارش هستند. این افراد در دو دسته قرار می‌گیرند؛ کسانی که علائم خفیف دارند و با دارودرمانی به زندگی خود ادامه می‌دهند و افرادی که علائم شدید‌تری دارند و باید به فکر درمان‌های دیگری باشند. در این مقاله، مفصل درباره این مشکل رایج صحبت و روش‌های درمان آن را بیان کرده‌ایم.
انحراف بینی چیست؟
انحراف بینی زمانی اتفاق می‌افتد که تیغه بینی از خط وسط فاصله بگیرد یا کج شود. منظور از تیغه بینی همان استخوان و غضروفی است که حفره‌های سمت چپ و راست بینی را از هم جدا می‌کند. جالب است بدانید بیشتر از ۸۰درصد آدم‌ها به این عارضه دچارند! اما از آنجا که این عارضه همیشه علائم شدیدی ندارد، خیلی‌ها یک عمر با آن زندگی می‌کنند و زمانی متوجه انحراف در بینی خود می‌شوند که با علائم آزاردهنده مثل مشکلات تنفس، سردرد و عفونت‌های سینوسی مکرر مواجه شوند.
دلیل انحراف بینی چیست؟
خیلی‌ها با انحراف تیغه بینی متولد می‌شوند. یعنی بر اثر زایمان سخت یا بیماری‌‌های بافت همبند مادرزادی با تیغه بینی کج به دنیا می‌آیند. برخی دیگر هم بر اثر آسیب و ضربه‌های سخت به آن مبتلا می‌شوند. رایج‌ترین دلایل انحراف سپتوم بینی عبارت‌اند از:
- ورزش‌های تماسی؛
- تصادف با اتومبیل؛
- سقوط از بلندی؛
- دعوا و درگیری‌های فیزیکی.
انحراف سپتوم ممکن است نتیجه رشد طبیعی استخوان و غضروف تیغه بینی باشد. هم‌زمان با رشد بینی، سپتوم هم رشد می‌کند و گاهی به یک سمت خم می‌شود. باور می‌کنید این شایع‌ترین دلیل انحراف بینی است؟
از کجا بفهمیم انحراف بینی داریم؟
اگر انحراف شدید باشد، تشخیص آن در خانه کار دشواری نیست. در نگاه اول شکل بینی تغییر می‌کند و این اولین نشانه است. سایر علائم انحراف بینی عبارت‌اند از:
اگر این علائم برایتان آشناست، این تست را برای اطمینان بیشتر انجام دهید. با انگشت یکی از سوراخ‌های بینی را نگه دارید و نفس بکشید. ببینید نفس کشیدن با یک سوراخ چقدر راحت یا سخت است. این تمرین را برای سمت دیگر هم تکرار کنید. اگر احساس گرفتگی در یکی از سوراخ‌ها یا هر دو سوراخ دارید، احتمال انحراف سپتوم وجود دارد.
راه تشخیص انحراف بینی چیست؟
پزشک متخصص گوش و حلق و بینی با پرسیدن چند سؤال و معاینه بینی انحراف سپتوم را تشخیص می‌دهد. برخی از این سؤالات عبارت‌اند از:
- چه علائمی داری؟
- شدت این علائم چقدر است؟
- از کی این علائم را داری؟
- آیا مشکل تنفسی هم داری؟
- نمی‌توانی راحت بخوابی؟
- هنگام خواب خروپف می‌کنی؟
- سابقه مشکلات سینوسی یا گرفتگی بینی داری؟
- آیا سابقه خون‌ریزی بینی داری؟
- در حال حاضر دارویی برای این علائم مصرف می‌کنی؟
- ضعفی در حس بویایی خود احساس می‌کنی؟
فراموش نکنید تشخیص پزشکی تنها راه مطمئن برای تشخیص انحراف سپتوم و شروع فرایند درمان است.
درمان قطعی انحراف بینی چیست؟
روش درمان انحراف سپتوم به شدت این وضعیت بستگی دارد. اکثر مردم نیازی به درمان این انحراف ندارند، چون علائمی نمی‌بینند. نشانه‌های خفیف هم با دارو قابل‌درمان است. اما اگر این انحراف تنفس صحیح فرد را مختل کند، تنها راه چاره عمل انحراف بینی است.
۱. دارو
علائم گهگاهی انحراف خفیف بینی را می‌توان با داروهای بدون نسخه درمان کرد مثل:
- داروهای ضداحتقان (خطر در صورت مصرف بیش از ۳ روز متوالی): داروهای ضداحتقان را می‌توان به‌صورت خوراکی یا از طریق اسپری مصرف کرد. این داروها با کاهش تورم حفره بینی به جریان بهتر هوا کمک می‌کنند، اما مصرف مداوم آنها در طولانی‌مدت ممکن است خطرناک باشد.
- اسپری‌های استروئیدی بینی: اسپری‌های استروئیدی هم باعث کاهش تورم می‌شوند و دوره مصرف ۱ تا ۳هفته‌ای دارند.
- آنتی‌هیستامین‌ها: برای تسکین آبریزش یا گرفتگی بینی می‌توان سراغ داروهای آنتی‌هیستامین رفت. این داروها خاصیت خواب‌آوری دارند و باید محتاطانه مصرف شوند.
داروهای ذکرشده انحراف سپتوم را قطعی و برای همیشه درمان نمی‌کنند و صرفا موجب تسکین لحظه‌ای علائم می‌شوند.
۲. جراحی
ترمیم انحراف سپتوم معمولا با بیهوشی موضعی یا عمومی انجام می‌شود. اکثر پزشکان به بیماران نوجوان خود توصیه می‌کنند تا حدود ۱۵سالگی که رشد بینی متوقف می‌شود برای این جراحی صبر کنند. در این بخش انواع جراحی انحراف بینی را معرفی کرده‌ایم.
۱. جراحی سپتوپلاستی
سپتوپلاستی برای مواقعی است که کار به جای باریک کشیده و فرد از مشکلات تنفسی، عفونت‌های مکرر سینوسی و سایر علائم انحراف بینی رنج می‌برد. پزشک در این جراحی سرپایی یک تکه از استخوان و غضروف بینی را برمی‌دارد یا به آن اضافه می‌کند. این عمل ۳۰ تا ۹۰ دقیقه طول می‌کشد و تنها راه درمان قطعی انحراف بینی است. بیمار ۳ تا ۴ ساعت بعد از جراحی مرخص می‌شود و می‌تواند به خانه برود. تورم و کبودی بعد از این جراحی ناچیز است.
۲. جراحی سپتورینوپلاستی
سپتورینوپلاستی ترکیبی از سپتوپلاستی با رینوپلاستی یا همان جراحی زیبایی بینی است. این جراحی ظاهر و عملکرد بینی را هم‌زمان بهبود می‌بخشد و یکی‌دو هفته ورم و کبودی بعد از جراحی طبیعی است. قبل از شروع جراحی، پزشک با عکس‌برداری از فک و چانه و بررسی تصاویر سه‌بعدی، فرم بینی را متناسب با ویژگی‌های صورت فرد انتخاب می‌کند.
۳. اصلاح شاخک‌های بینی
شاخک‌های بینی استخوان‌های بلند و ظریفی هستند که داخل دیواره بینی، لای یک بافت گوشتی پنهان شده‌اند. زمانی که این شاخک‌ها متورم یا مسدود شوند، جریان هوا داخل حفره بینی سخت می‌شود. در جراحی سرپایی اصلاح شاخک‌ها پزشک مقداری از بافت بینی را می‌تراشد تا حفره بینی باز شود. درد و تورم ۲ تا ۳ روز بعد از این جراحی ادامه‌دار است و بهبودی کامل آن حدودا ۲ ماه طول می‌کشد.
۳. درمان خانگی انحراف بینی
ماساژ بینی بهترین روش برای درمان خانگی انحراف آزادهنده سپتوم است. این روش نسبت به جراحی کم‌تهاجی است، دوران نقاهت ندارد و بیمار را زیر بار هزینه عمل انحراف بینی نمی‌برد. البته احتمال اثربخشی آن نسبت به جراحی کمتر، دوره درمان آن طولانی‌تر و تغییر سپتوم کم‌رنگ‌تر است.
عوارض جراحی سپتوپلاستی
جراحی انحراف بینی اگرچه نوعی جراحی سرپایی است، کاملا بدون خطر نیست و بعد از آن احتمال بروز عوارضی مثل عفونت، خون‌ریزی، ایجاد حفره در سپتوم یا از‌دست‌دادن حس بویایی وجود دارد. برای آنکه کمترین نگرانی در ذهنتان باقی نماند، قبل از عمل جراحی با پزشک متخصص صحبت کنید تا اطلاعات بیشتری درباره احتمال بروز این عوارض در اختیارتان بگذارد.
ارتباط انحراف بینی و آپنه خواب
کجی تیغه بینی جریان هوای داخل بینی را محدود می‌کند، فرد را به تنفس دهانی وامی‌دارد و موجب آپنه خواب می‌شود. از طرفی عفونت سینوسی ناشی از انحراف سپتوم نیز بر کیفیت خواب اثر می‌گذارد. بر اساس تحقیقات، احتمال بروز آپنه خواب در افراد مبتلا به انحراف سپتوم ۴٫۵ برابر آدم‌های عادی است.
چطور جلوی انحراف بینی را بگیریم؟
انحراف بینی در اکثر موارد مادرزادی است و راهی برای جلوگیری از آن وجود ندارد، اما می‌توان از مواردی که در طول زندگی فرد و بر اثر آسیب‌های خارجی اتفاق می‌افتند با مراقبت بیشتر پیشگیری کرد. مثلا می‌توان:
- هنگام انجام ورزش‌های تماسی از وسایل محافظ (ماسک صورت و کلاه ایمنی) استفاده کرد؛
- کمربند ایمنی را همیشه بست؛
- درگیر فعالیت‌های جسمانی خطرناک نشد؛
- از تفریحات، بازی‌ها و ورزش‌های پرخطر اجتناب کرد.
آیا می‌توان با انحراف بینی زندگی کرد؟
تقریبا در بیشتر موارد انحراف سپتوم اثری بر کیفیت زندگی فرد نمی‌گذارد. علائم خفیف را می‌توان سال‌ها با داروهای بدون نسخه مهار کرد مگر آنکه شدت علائم بیشتر شود، به‌خصوص علائم پرخطری مثل مشکلات تنفسی، احتقان بینی یا خون‌ریزی مزمن. در این شرایط چاره‌ای جز تن‌دادن به جراحی و تغییر شکل تیغه بینی نیست.
کلام آخر
انحراف بینی دلیل خروپف شبانه، دشواری تنفس و آپنه خواب در بسیاری از آدم‌هاست. این علائم از وضعیت خطرناک سپتوم و انحراف شدید تیغه بینی خبر می‌دهند و باید به‌سرعت پیگیری شوند. پزشک متخصص با بررسی وضعیت بینی شما بهترین و مناسب‌ترین روش درمان را انتخاب و تجویز می‌کند.
اگر شما یا عزیزانتان از این بیماری رنج می‌برید و اطلاعات بیشتری درباره آن دارید، حتما اطلاعات خود را در بخش نظرات با ما و همراهان ما در میان بگذارید.
